Jak funkcjonuje znakowanie żywności?

Jak funkcjonuje znakowanie żywności?

kw. 16, 2018

Współczesne opakowania produktów spożywczych to jeden z najsilniejszych elementów marketingowych marki. Jako nośnik informacji odnośnie nazwy marki, nazwy produktu oraz jego wszelkich składników i właściwości odżywczych, etykieta stanowi jeden z kluczowych elementów przyciągających uwagę konsumenta i stanowiących o potencjalnym zakupie produktu. Choć wydawać by się mogło, że producenci manewrują etykietami dowolnie, w ich projekt wchodzi tak naprawdę mnóstwo pracy, zarówno od strony kreatywnej, jak i tej prawnej. Okazuje się bowiem, że tworzenie etykiet podlega szeregowi praw mających na celu zapobieganie nieprawidłowym praktykom i fałszowaniu żywności. Na czym tak naprawdę polega i jak działa znakowanie żywności we współczesnym przemyśle spożywczym?

Podstawy prawne

Głównym dokumentem określającym zawartość etykiet i prawidłowe znakowanie produktów żywieniowych jest ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z 2006 roku. Według jej zapisu „oznakowanie środka spożywczego obejmuje wszelkie informacje w postaci napisów i innych oznaczeń, w tym znaki towarowe, nazwy handlowe, elementy graficzne i symbole dotyczące środka spożywczego i umieszczone na opakowaniu, etykiecie, obwolucie, ulotce, zawieszce oraz w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego lub odnoszą się do niego”. Przepis ten jest dość ogólnikowym określeniem właściwego interpretowania etykiet produktów spożywczych i ich zawartości. Istnieją jednak również bardziej szczegółowe przepisy unijne i krajowe, nakładające na producentów dodatkowe obowiązki w zakresie znakowania poszczególnych grup produktów. Na restrykcyjne przepisy dotyczące znakowania żywności można więc liczyć w przypadku żywności ekologicznej, bio, czy też żywności genetycznie modyfikowanej.

jak znakować żywnośćPoza ustawą o bezpieczeństwie żywności i żywienia, etykiety i znakowanie produktów żywnościowych podlegają wytycznym innych ustaw i rozporządzeń. Jest wśród nich między innymi Ustawa z 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 roku w sprawie znakowania środków spożywczych, oraz Dyrektywa nr 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 roku w sprawie zbliżenia ustawodawstwa państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych.

Co powinno znaleźć się na etykiecie?

Etykieta produktów spożywczych to podstawowe źródło informacji odnośnie poszczególnych składników i właściwości danego produktu, w tym między innymi zawartości substancji odżywczych, substancji alergennych, oddziaływania produktu na zdrowie czy zastosowanych metod produkcji. Informacje o produkcie powinny być przedstawione w sposób wyraźny i rzeczowy – tak, by nie wprowadzały konsumenta w błąd oraz nie sugerowały niczego dwuznacznie. Choć z marketingowego punktu widzenia etykieta stanowi główny element wizualny produktu, grafika i atrakcyjna kolorystyka to nie wszystko. Przedstawienie kluczowych z żywieniowego punktu widzenia informacji na etykiecie może być zrobione w sposób atrakcyjny i wzrokowo satysfakcjonujący, jednak nie może odbiegać od pewnych norm i wytycznych. Etykiety znajdujące się na produktach żywnościowych podlegają urzędowej kontroli żywności – nieprawidłowe stosowanie oznakowani lub wprowadzanie konsumentów w błąd poprzez błędne informacje na etykiecie może skutkować poważnymi konsekwencjami karnymi.

Na każdej etykiecie powinny znaleźć się przede wszystkim informacje takie jak: nazwa środka spożywczego, składniki występujące w danym środku spożywczym, data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia, sposób przygotowania lub stosowania (w przypadku, gdy niewłaściwe stosowanie może spowodować problemy zdrowotne), dane identyfikujące firmę produkującą dany produkt i miejsce pochodzenia produktu, zawartość netto opakowania lub liczba sztuk produktu w opakowaniu, warunki przechowywania produktu żywnościowego, a także oznaczenie partii produkcyjnej i klasę jakości handlowej. Ponadto, jeśli produkt spożywczy jest traktowany jako suplement diety, żywność specjalnego przeznaczenia, żywność ekologiczna, żywność modyfikowana genetycznie, lub też jest naturalną wodą mineralną, źródlaną lub stołową, producent ma obowiązek sprawdzenia odrębnych przepisów określających znakowanie wymienionych produktów, gdyż może odbiegać ono od standardowych wymagań.

Istotnym elementem znakowania jest są też ostrzeżenia dotyczące alergenów – przepisy dotyczące ich obecności zostały w ostatnich latach bardzo zaostrzone, a przestrzeganie ich znakowania jest weryfikowane każdego dnia. Ustawodawstwo UE wymaga znakowania 14 podstawowych alergenów, które często pojawiają się w produktach żywnościowych. Wśród nich mamy więc orzechy, gluten, laktozę, czy skorupiaki, których nieoznakowana obecność może stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia niektórych konsumentów.


Firmy z branży spożywczej powinny skorzytać z profesjonalnego doradztwa np. świadczonego przez FoodLaw – sprawdź ofertę wsparcia w zakresie znakowania żywności.