kw. 23, 2018
Fakt przynależności kraju do Unii Europejskiej wydaje się być postronnemu obywatelowi formalnością, która w codziennym życiu dotyka wyłącznie świata politycznego. Tymczasem wiele kwestii związanych z działalnością przedsiębiorstw i poszczególnych firm jest bezpośrednio normowana przez wiele regulacji obowiązujących wszystkie kraje członkowskie. Obecność we wspólnocie europejskiej wymaga od operujących na jej terenie firm stosowania się do odpowiednich dyrektyw, norm i rozporządzeń odnośnie konkretnych działań w obrębie produkcji i zarządzania firmami. Jedną z takich norm jest zharmonizowana z rozporządzeniem 305/2011 norma EN 1090-1 dotycząca wytwarzania konstrukcji stalowych i aluminiowych dla budownictwa. Po co została wprowadzona i jakie są kryteria, które należy spełnić by działać zgodnie z jej wymogami?
Po co wprowadzono normę EN 1090?
Podobnie jak w przypadku wszystkich norm i standardów obowiązujących przeróżne branże na arenie krajowej, europejskiej, czy międzynarodowej, norma EN 1090 została wprowadzona po to, by ujednolicić rynek produktów (w tym przypadku stalowych i aluminiowych konstrukcji budowlanych) wprowadzanych do obrotu. Od 2011 roku obowiązuje w Europie rozporządzenie 305/2011 (CPR) ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wszelkich wyrobów budowlanych. Wszelkie rozporządzenia, które z zasady są aktem wyższego rzędu nie wymagają wdrażania odpowiadających im przepisów prawa krajowego – rozporządzenia europejskie obowiązują wszystkie kraje członkowskie Unii Europejskiej, bez wyjątków. Norma en 1090, która została z powyższym rozporządzeniem zharmonizowana jest więc również dokumentem, którego stosowanie jest w UE obowiązkiem każdej firmy operującej wewnątrz branży.
Dzięki wprowadzeniu normy EN 1090, rynek stalowych i aluminiowych konstrukcji budowlanych stał się bardziej ujednolicony, a co za tym idzie, mniej narażony na błędy spowodowane nieutrzymywaniem przez firmy odpowiednich standardów. Oznacza to, że każda firma pragnąca wprowadzić swój towar na rynek krajowy lub europejski musi posiadać certyfikat systemu Zakładowej Kontroli Produkcji. Certyfikacja EN 1090 może być przeprowadzona jedynie przez jednostkę uznaną za jednostkę notyfikowaną, a więc upoważnioną do certyfikowania przedsiębiorstw w danej branży.
Jakie kryteria narzuca norma EN 1090?
Norma EN 1090 jest podzielona na trzy mniejsze normy, z czego każda określa kryteria odnośnie innego zakresu procesu produkcyjnego. I tak norma EN 1090-1 obejmuje całościowo proces wytwarzania konstrukcji budowlanych, a więc wskazuje standardy do spełnienia na każdym etapie – od projektowania, aż po montaż i uruchomienie. Szczegółowe wymagania dla poszczególnych procesów wytwarzania konstrukcji budowlanych zostały natomiast określone w normie EN 1090-2 w przypadku konstrukcji stalowych, oraz normie EN 1090-3 dla konstrukcji aluminiowych. Jako że rodzina norm EN 1090 obejmuje normy produktowe, określane przez nią kryteria są bardzo precyzyjne i ustanawiają szczegółowe wymagania dla poszczególnych procesów w całym cyklu wytwarzania konstrukcji.
W miejscu tym warto nadmienić, że w przypadku konstrukcji budowlanych istotną rolę odgrywa ryzyko związane z wytwarzaną konstrukcją. Ryzyko to jest klasyfikowane w 4 klasach wykonania, określanych jako execution class, czyli EXC. EXC 1 jest tu klasą najniższą, a więc to w jej kontekście wymagania narzucane przez en 1090 będą najniższe. Wzrost wymagań w stosunku do danych konstrukcji będzie wzrastał wraz z klasą wykonania i ryzykiem związanym z wytwarzaniem danej konstrukcji, osiągając maksimum przy EXC 4. Klasy wykonania są określane na etapie projektowania konstrukcji, które to z kolei powinno odbywać się w oparciu o normy europejskie z serii EN 1990 do EN 1999.
Certyfikacja EN 1090 jest procesem, który w pewien sposób można określić jako niesamodzielny. Aby uzyskać certyfikat zgodności produkcji z normą EN 1090 konieczne jest bowiem spełnienie wymagań innej międzynarodowej normy, a mianowicie ISO 3834. Choć posiadanie certyfikatu ISO 3834 nie jest konieczne do uzyskania certyfikacji EN 1090, działanie zgodnie z jego założeniami jest warunkiem koniecznym. Można więc pokusić się o stwierdzenie, że jednym z kryteriów narzuconych przez normę EN 1090 jest spełnienie kryteriów narzucanych przez ISO 3834. Norma EN 1090 narzuca na firmę jeszcze jeden wymóg – okresowe nadzory. Te są dopasowywane do klasy wykonania konstrukcji – im wyższa klasa EXC, tym częstsze kontrole. Ich szczegóły ostały opisane szczegółowo przez pierwszą z rodziny normę EN 1090-1.