sty 7, 2020
Chociaż podobno dusza instrumentów zależy od sposobów gry człowieka, to ma również swoją materialną formę. Dusza to niewielki drewniany patyczek łączący górną i dolną część pudła rezonansowego. Wykonany jest z drobnosłoistego świerku. Występuje we wszystkich instrumentach smyczkowych i pełni bardzo ważną funkcję. Przede wszystkim chroni przed złamaniem górnej płyty pudła, podczas grania na instrumencie i wytwarzania dużej siły nacisku. Dusza jest również przewodnikiem drgań dźwiękowych, przekazywanych z górnej na dolną płytę rezonansową. To dzięki niej słyszymy dźwięki. Dlatego też jakość wykonanej duszy, jak i rodzaj drewna, które zostało użyte, ma bezpośredni wpływ na głębię, czystość, perfekcyjność dźwięków i różnorodność barw. Dusza powinna być idealnie dopasowana do krzywizny płyty instrumentu. Montowana jest na tzw. wyczucie (wstawiana na wcisk, bez kleju) i to od lutnika, a dokładnie wrażliwości jego słuchu zależy, jaki efekt zostanie osiągnięty. To dlatego mamy do czynienia z modelami skrzypiec, które grają niepowtarzalnie pięknie, a inne mniej.
W jakich instrumentach znajdziemy duszę?
Dusza jest częścią składową wszystkich klasycznych instrumentów smyczkowych: skrzypiec, kontrabasu, altówki i wiolonczeli. We współczesnych wersjach występuje w skrzypcach elektrycznych i kontrabasie elektrycznym. W tradycyjnych instrumentach smyczkowych jest częścią m.in.: mazanki, oktobasu, rebeca, złóbcok, liry korbowej, czy tubmaryny.
Konserwacja instrumentów smyczkowych
Instrumenty smyczkowe w całości wykonane są z drewna. Naturalny materiał wymaga więc regularnych konserwacji i właściwej pielęgnacji. Bardzo ważne jest odpowiednie przechowywanie instrumentu, który po każdym użyciu powinien być umieszczany w szczelnym futerale, chroniącym go przed działaniem światła i wilgoci. Instrumentów smyczkowych nie powinno się wystawiać na działanie mrozów, jak również bardzo wysokich temperatur. Drewno narażone na niekorzystne warunki atmosferyczne zacznie pracować, co uwidoczni się w pęknięciach, rozszerzaniu się porów, powstawaniu odkształceń. Niekorzystnie na instrumenty smyczkowe działa również zbyt suche powietrze, sprzyjające nadmiernemu wysychaniu drewna. W tym celu, raz na jakiś czas sprzęt należy przechowywać ze specjalnym nawilżaczem, który zadba o właściwe odżywienie drewna.
Instrument po każdym użyciu należy dokładnie przetrzeć szmatką i raz na jakiś czas wyczyścić specjalnym płynem. Przed kontaktem z płynem, szczególnie należy chronić struny. Do czyszczenia instrumentów smyczkowych nie powinno się używać wody, spirytusu, mydła, wosku, ani środków przeznaczonych do czyszczenia drewnianych powierzchni.
Wskazane jest, aby minimum raz w roku konserwacją instrumentu zajął się specjalista. Lutnik dokładnie obejrzy wszystkie części sprzętu i odświeży. Przekazanie instrumentu lutnikowi to również dobry pomysł, jeśli chcemy wymienić struny, tym bardziej, jeśli nie jesteśmy pewni swoich umiejętności lub obawiamy się ich zerwania. Osoby, które chcą podjąć się tego zadania samodzielnie, powinny pamiętać o tym, by nie ściągać więcej niż 1 struny na raz. Należy to zrobić po kolei, upewniając się, że każda z nich zostanie naciągnięta jednakowo. Ogromne znaczenie podczas wymiany strun odgrywa podstawek, na który należy zwrócić szczególną uwagę. Upadek lub wygięcie podstawka może spowodować pęknięcie strun podczas ich naciągania.
Rozstrajanie się instrumentów przez niedoświadczonych muzyków odbierane jest jako ich wada lub też nieumiejętność grania. Tymczasem jest to naturalna rzecz, która nasila się szczególnie w okresie zimowym. Zmiana temperatury i wilgotność oddziałuje na drewno, które reaguje rozstrojeniem. Częstotliwość konserwacji instrumentu zależy od wielu czynników: pielęgnacji, przechowywania i jakości środków stosowanych do jego czyszczenia. Standardowo instrumenty powinny być również transportowane w specjalnych pokrowcach jak np. dedykowanych futerałach na skrzypce czy gitarę.